Doanh nghiệp xây dựng chết mòn theo bất động sản

 

 

Giữa tháng 2, một tập đoàn xây dựng có trụ sở tại quận 3, TP HCM đang giảm hiệu suất công việc và phụ cấp theo lương từ 20-35% với các cấp từ trưởng phòng đến tổng giám đốc, đồng thời dừng một số chính sách phúc lợi xã hội. Chính sách này thực hiện từ tháng 12, được áp dụng cho đến khi có thông báo mới do nguồn lực không đủ duy trì để vượt qua khủng hoảng sớm trong quý II.

Theo lãnh đạo công ty, nguyên nhân chính là họ không thể đòi được các khoản tiền nợ từ những chủ đầu tư bất động sản. Có doanh nghiệp bất động sản đề nghị trả nợ bằng sản phẩm nhưng với thanh khoản thị trường đứng và khá yếu như hiện nay, đổi từ công nợ sang hàng hóa, theo ông, càng dồn đến chỗ khó.

Đại diện một nhà thầu phụ của tập đoàn xây dựng đứng top 2 tại Việt Nam đặt trụ sở tại TP HCM chia sẻ, đến giữa tháng 2, doanh nghiệp cạn kiệt dòng tiền vì vốn và lãi hàng trăm tỷ đồng đều nằm hết trong các khoản nợ khó đòi. Nhà thầu phụ này nói bị các nhà thầu chính chậm thanh toán từ quý III/2022 đến nay, đòi nợ liên tục nhưng về tay không, chưa được giải ngân đồng nào. Công ty phải dùng đến quỹ dự phòng nhưng khó có thể cầm cự đến giữa năm nay.

Hồi cuối tháng 1, ngay tại công trường một dự án nhà phố xây sẵn tại quận 2 cũ, nay thuộc TP Thủ Đức cũng xảy ra tình trạng công nhân xây dựng căng băng rôn đòi tiền nhà thầu chính. Chủ đầu tư dự án phải mời công an lập biên bản vụ việc để đảm bảo an ninh trật tự. Theo trình báo với công an, họ nói đã trả toàn bộ chi phí cho nhà thầu chính nhưng nhà thầu chính lại chậm thanh toán cho nhà thầu phụ. Kết quả là công nhân chưa nhận được lương.

Đầu tháng 2, một doanh nghiệp chuyên cung cấp vật tư và thiết kế cảnh quan và thiết bị công trình cho các dự án bất động sản tiết lộ, kế hoạch năm 2023 của công ty chỉ tập trung đòi nợ, nếu nợ chưa đòi được thì thu hồi hàng về để tránh rủi ro.

Ông Nguyễn Quốc Hiệp Chủ tịch Hiệp hội các Nhà thầu Xây dựng Việt Nam (VACC) cho biết, các doanh nghiệp đang vướng nhiều công nợ, khối lượng công việc giảm sút.

Chỉ trừ xây dựng công nghiệp – chiếm 10% vẫn giữ được khối lượng công việc, toàn ngành, gồm xây dựng nhà ở (chiếm 25%) và các dự án văn phòng, dân dụng (chiếm 50%) đều bị tác động.

"Chủ đầu tư bất động sản khó khăn, nợ nhiều khoản như trái phiếu, cũng không vay được ngân hàng nên không trả tiền. Một số trả bằng sản phẩm, mà có những cái còn không đủ điều kiện pháp lý nhưng chúng tôi vẫn phải nhận vì có còn hơn không", ông chia sẻ.

Trên báo cáo tài chính của các doanh nghiệp xây dựng, các khoản phải thu cũng thể hiện đồng thời cả áp lực thu hồi nợ (khách hàng, đối tác) lẫn chi phí đi vay tăng cao.

Như Hòa Bình, quy mô các khoản phải thu ngắn hạn từ khách hàng đến cuối năm 2022 tăng thêm hơn 1.400 tỷ đồng so với đầu năm. Trong khi đó, phần dự phòng phải thu khó đòi tăng hơn gấp đôi.

Quy mô vay nợ cũng tăng thêm đáng kể. Tới cuối năm, phần lớn tài sản của HBC được xây dựng từ nợ phải trả, ghi nhận hơn 14.200 tỷ đồng. Trong đó, quy mô nợ vay ngắn hạn tăng thêm hơn 400 tỷ, còn nợ vay dài hạn tăng thêm hơn 700 tỷ đồng.

Coteccons cũng tương tự. Khoản mục phải thu ngắn hạn của công ty tăng 31%, lên hơn 11.200 tỷ đồng vào cuối năm, với dự phòng nợ khó đòi tăng gần 60%.

Tương tự Hòa Bình, nợ phải trả của CTD tăng 58%, lên 10.750 tỷ đồng. Trong đó, tổng nợ vay ngắn và dài hạn tăng hơn 1.000 tỷ đồng so với đầu năm. Với Ricons, quy mô các khoản phải thu, cùng với phần vay nợ ngắn hạn cũng tăng.

Theo ông Nguyễn Quốc Hiệp, chưa có cơ chế pháp lý để bảo vệ nhà thầu trong những trường hợp không đòi được công nợ. Nếu phải kiện tụng ở toà án dân sự như hiện hành, các doanh nghiệp sẽ mất rất nhiều thời gian, công sức để đeo đuổi, bởi vụ việc có thể kéo dài vài năm liền.

"Nếu tình cảnh này kéo dài, ngành xây dựng trong 5 năm tới sẽ hết các công ty có đủ năng lực, chất lượng", ông nói.

Bên cạnh đó, việc tuyển dụng trong ngành xây dựng đang gặp khó, nhiều doanh nghiệp thậm chí phải lên tận vùng núi để tuyển. 70% nhân lực trong ngành này là làm thời vụ, thường dễ tuyển dụng trong các năm trước từ các địa phương như Thanh Hoá, Thái Bình, Nam Định... Tuy nhiên, sau Covid-19, và đặc biệt chế độ phúc lợi của ngành xây dựng giảm trong thời gian qua (nhiều công ty vì khó khăn đã không lo được tháng lương thứ 13, lương trong ngành thấp...), nhiều người không muốn rời quê đi làm.

Báo cáo mới nhất của Bộ Xây dựng đầu năm nay cho biết, trong 2022, số doanh nghiệp tuyên bố phá sản, giải thể, tăng 38,7%. Nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực bất động sản đã phải thay đổi phương án kinh doanh, quản lý như thu hẹp quy mô sản xuất, cắt giảm nhân lực – thậm chí, có đơn vị giảm đến 50% số lao động. Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp phải dừng, đình hoãn hoạt động đầu tư, thi công dự án, dừng IPO...

Cập nhật ngày 19/12/2021: Ngành xây dựng phục hồi mạnh 

Theo báo cáo tổng kết năm 2021 và định hướng năm 2022, Bộ Xây dựng nhìn nhận đợt dịch Covid-19 lần thứ tư đã tác động tiêu cực đến ngành bất động sản. Hầu hết dự án trên cả nước đều phải dừng xây dựng, thi công vì giãn cách xã hội và đứt gãy chuỗi sản xuất, cung ứng nguyên vật liệu và thiết bị.

Theo đó, cơ quan này đã kiến nghị hỗ trợ cấp bù lãi suất cho chủ đầu tư phát triển nhà ở xã hội (bao gồm chủ đầu tư nhà ở cho công nhân khu công nghiệp), chủ đầu tư dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ thông qua hệ thống ngân hàng thương mại trong gói hỗ trợ lãi suất qua hệ thống ngân hàng thương mại 40.000 tỷ đồng.

Đồng thời để hỗ trợ phục hồi sản xuất kinh doanh, Bộ đề xuất giảm 50% mức thu, nộp lệ phí cấp chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng, chứng chỉ hành nghề hoạt động xây dựng, phí thẩm định dự án đầu tư xây dựng, thẩm định thiết kế cơ sở, phí thẩm định thiết kế xây dựng, thẩm định dự toán xây dựng.

Kể từ đầu tháng 10, các địa phương dần gỡ bỏ các biện pháp hạn chế, ngành xây dựng cũng ghi nhận sự phục hồi khi giá trị tăng thêm trong quý cuối năm dự kiến tăng 33% so với quý III.

Trong đó hoạt động xây dựng chuyên dụng ước tăng 51%, xây dựng công trình kỹ thuật dận dụng ước tăng 39%, xây dựng nhà ở các loại ước tăng 25%. Có sự tăng trưởng khá trong quý IV nhưng do ảnh hưởng các tháng đầu năm nên nhìn chung giá trị tăng thêm ngành xây dựng năm 2021 dự kiến chỉ tương đương so với năm ngoái.

Ngành xây dựng bắt đầu có tín hiệu phục hồi trong quý IV. Ảnh: Hoàng Hà.

Chỉ số giá xây dựng trong năm 2021 ước tăng 3,65% so với năm trước. Trong đó tác động chính là do sự tăng giá của các vật liệu xây dựng đầu vào như giá thép xây dựng tăng mạnh 30-40%; giá nhựa đường tăng 9-10%; giá xi măng tăng 3-5%...

Bộ Xây dựng cho biết đã có văn bản chỉ đạo thường xuyên theo dõi, kịp thời cập nhập và điều chỉnh công bố giá vật liệu xây dựng, chỉ số giá xây dựng cho phù hợp.

Từ đó, Bộ đề xuất các giải pháp nhằm giảm thiểu các tác động tiêu cực, nhất là từ tăng giá thép để kịp thời tháo gỡ khó khăn cho các nhà thầu thi công. Hiện Bộ Xây dựng đang tiếp tục tổng hợp thông tin báo cáo Thủ tướng, đề xuất giải pháp tháo gỡ kịp thời khó khăn cho các doanh nghiệp xây dựng.

Tính hình sản xuất kinh doanh của 7 tổng cộng trực thuộc Bộ Xây dựng nhìn chung đều bị ảnh hưởng đáng kể bởi đại dịch. Doanh thu ước đạt 55.950 tỷ đồng, giảm 7% so với cùng kỳ và chỉ bằng 94% so kế hoạch năm. Tuy nhiên tổng lợi nhuận trước thuế ước đạt 3.793 tỷ đồng, bằng 99% so với cùng kỳ và đủ hoàn thành kế hoạch năm.

Tổng giá trị đầu tư (công ty mẹ) ước đạt 5.498 tỷ đồng, tương đương 82% so kế hoạch năm 2021, bằng 89% so với cùng kỳ năm 2020.

Về công tác giải ngân đầu tư công, Bộ Xây dựng được hoạch định vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước năm nay là 671 tỷ đồng và đã hoàn thành giao chi tiết, thông báo kế hoạch đến từng chủ đầu tư.

Giá trị lũy kế giải ngân vốn công đã được phân bổ đến ngày 20/11 trong đợt đầu đạt mức 162,6 tỷ/317,5 tỷ đồng, tương đương tỷ lệ 64,2%. Đợt 2 (được Thủ tướng giao ngày 15/9) đã tiến hành giải ngân 12,7 tỷ/418 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 3,04%.

Tập trung phát triển nhà ở xã hội

Bước sang năm 2022, Bộ Xây dựng đặt mục tiêu tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất xây dựng đạt khoảng 4,96-5,56%. Tỷ lệ đô thị hóa toàn quốc vào mức 41,5-42%.

Diện tích nhà ở bình quân cả nước phấn đấu đạt 25,5 m2/người. Tỷ lệ người dân đô thị được cung cấp nước sạch qua hệ thống cấp nước tập trung trên 94%.

Về công tác cổ phần hóa, Bộ cho biết sẽ đẩy mạnh cổ phần hóa doanh nghiệp tại 2 tổng công ty là VICEM và HUD. Bộ sẽ thẩm định nội dung phương án sắp xếp, tái cơ cấu doanh nghiệp giai đoạn 2021-2025 đối với LILAMA và COMA87.

Đồng thời Bộ cũng tiếp tục thực hiện thoái vốn theo lộ trình giai đoạn 2021-2023 tại Tổng công ty Sông Hồng và Tổng công ty Viglacera; chuyển giao quyền đại diện tại Tổng công ty Xây dựng Hà Nội sang SCIC.

Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cho biết ngành xây dựng sẽ tạo chuyển biến mạnh mẽ để nâng cao về hiệu quả quản lý nhà nước trên tất cả các lĩnh vực, trong đó tập trung thực hiện 3 khâu đột phá.

Thứ nhất là hoàn hiện thể chế pháp luật về xây dựng để tăng cường công tác quản lý nhà nước đồng thời tạo môi trường thuận lợi, thông thoáng, phân cấp mạnh cho địa phương.

Cụ thể, tập trung lập hồ sơ đề xuất xây dựng một số luật mới bao gồm Luật quản lý phát triển đô thị, Luật cấp thoát nước, Luật quy hoạch đô thị và nông thôn; đề xuất các nội dung sửa đổi Luật Nhà ở năm 2014 và Luật Kinh doanh bất động sản năm 2014...

Thứ hai là tập trung cho công tác quy hoạch, quản lý phát triển đô thị. Trong đó nhanh chóng nghiên cứu và đề xuất Luật Quản lý phát triển đô thị, thực hiện có hiệu quả Đề án phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam giai đoạn 2018-2025 và định hướng đến năm 2030; Đề án Phát triển các đô thị Việt Nam ứng phó biến đổi khí hậu.

Cuối cùng là đẩy mạnh công tác quản lý phát triển nhà ở và thị trường bất động sản; nhất là tập trung phát triển nhà ở xã hội, nhà cho phân khúc thu nhập thấp, thu nhập trung bình. Thực hiện cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ, tăng cường quản lý đảm bảo thị trường bất động sản phát triển ổn định, bền vững.

Chi tiết là triển khai có hiệu quả chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2030 ngay sau khi được Chính phủ phê duyệt. Tập trung xây dựng chính sách, tháo gỡ khó khăn để phát triển nhà ở xã hội, phân khúc thu nhập thấp và trung bình; khắc phục việc mất cân đối cơ cấu sản phẩm nhà ở.

Đồng thời bám sát Chương trình phục hồi nền kinh tế giai đoạn 2022-2023 để kịp thời đề xuất các giải pháp phù hợp, tăng cường hợp tác quốc tế và học hỏi kinh nghiệm phát triển nhà ở xã hội của các nước có bối cảnh tương đồng.

Theo dõi việc triển khai Nghị định của Chính phủ về cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư cũ tại các địa phương để kịp thời hướng dẫn, tháo gỡ các vướng mắc phát sinh trong thực tiễn. Mục tiêu phấn đấu năm 2022 khởi công một số dự án xây dựng lại chung cư cũ, đặc biệt tại Hà Nội và TP.HCM.